تکثیر و پرورش گیاه سیکلامن

تکثیر و پرورش گیاه سیکلامن

گل سیکلامن :

سیکلامن یا گیاه  نگونسار ایرانی یک محصول مهم گلخانه‌ای است. شرایط نگهداری نسبتا آسانی دارد. این گیاه زیبا با گلدهی در فصل زمستان طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است و در همین فصل به بازار عرضه میشود. گیاه سیکلامن ( Cyclamen ) دارای ۱۵ گونه مختلف میباشد و از گیاهان غده دار است که به صورت وحشی در کشورها و جزایر مدیترانه ای یافت می شود و تکثیر آن نیاز به تحمل سختی فراوانی دارد چراکه با کاشتن بذر این گیاه در آخر تابستان ، اواخر پاییز و اوایل دی ماه سال آینده گل خواهد داد یعنی تقریبا زمان لازم برای گلدهی 15 ماه بعد است.

شرایط نگهداری

نور: فصل زمستان، زمان رشد فعال این گیاه است. بنابراین در این ماه، سیکلامن را در معرض دریافت نور کافی و غیرمستقیم خورشید قرار دهید. همانطور که گفتیم تابستان زمان خفتگی سیکلامن است، پس بهترین فرصت است که آن را در مکانی خنک و سایه نگهداری کنید تا آماده رشد بعدی شود. اتاقی را برای آن انتخاب کنید که تهویه خوبی داشته باشد. در این فصل می‌توانید آن را در خارج از خانه و در سایه قرار دهید.

خاک: برای سیکلامن از خاک گلدان ترکیبی ترجیحا با پایه گیاهی ( مانند خاک برگ ) استفاده کنید. بالاترین نقطه غده گیاه، باید حداقل ۳ سانتی‌متر از سطح رویی خاک پایینتر باشد.

آبیاری: وقتی برگ‌ها نمایان شدند، یعنی گیاه در دوره رشد فعال خود قرار دارد. هر زمان که حدود ۲٫۵ سانتی‌متر رویی خاک خشک شد، گیاه را آبیاری کنید. مواظب باشید که آب را روی برگها و بدنه گیاه نریزید، چون باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود. مثل همیشه، نباید گیاه را غرقاب کنید. گل های پژمرده و برگهای ضعیف را از گیاه جدا کنید تا بتواند با انرژی بیشتری به پرورش گلهای جدید بپردازد، در واقع با حذف این برگها گیاه را برای جایگزین کردن آنها تشویق می‌کنید! و در فصل تابستان از برگهای بی نهایت زیبای سبز رنگ آن لذت ببرید!

کمرنگ شدن رنگ گلها، نشانه آغاز خفتگی است. در این زمان باید حدود ۲ الی ۳ ماه اجازه دهید تا گیاه خشک شود. گیاه در این ایام رشدی ندارد و در نتیجه به آب و کود هم نیازی نخواهد داشت؛ هر میزان از آب اضافی، در خاک جمع شده و باعث فاسد شدن غده گیاه می‌شود. اگر در دوران خفتگی گلدان را در خارج از خانه می‌گذارید، مکانی امن را برای آن انتخاب کنید که در اثر بارش باران، آبی وارد گلدان نشود. البته منظور این نیست که گیاه نباید آبیاری شود، بلکه میزان آبیاری باید بسیار کاهش پیدا کند. کمی آب برای گیاه ضرر ندارد، اما خیس و مرطوب ماندن خاک چرا. پس گیاه را به میزانی آبیاری کنید که خاک آن هرگز خیس نشود. شاید ماهی یکبار کافی باشد.

رطوبت و دما: سیکلامن حرارت زیاد، دستگاه‌های حرارتی و یا هوای خشک را دوست ندارد. بهترین حالت برای آن، زندگی در آب و هوایی شبیه خواستگاه اصلی خود است. در واقع دمای ایده‌آل برای آن در شب‌ها بالای ۵ درجه و در روزها زیر ۱۵ درجه است.

رطوبت هوای بالا، بخصوص در زمستان، امری حیاتی برای گیاه زیبای ماست. یک سینی مناسب بردارید، داخل آن آب و سنگریزه بریزید و گلدان سیکلامن را روی آن قرار دهید. با کمک سنگریزه‌ها جای گلدان را در سینی محکم کنید. مواظب باشید که گلدان مستقیما در معرض تماس با آب نباشد. چون به پوسیدگی ریشه منجر خواهد شد. در واقع این لایه سنگریزه باید مثل یک طبقه برای گلدان عمل کند و آن را روی آب قرار دهد.

اگر در تابستان گیاه را به خارج از خانه بردید، قبل از سرد شدن هوا آن را به داخل منتقل کنید. لازم است اینجا یک کلک کوچک را برایتان شرح دهیم! هر گاه دمای هوا معتدل بود، طوری که می‌توانستید پنجره را باز بگذارید و احساس سرما/گرما نکنید، دما برای گیاه هم در خارج از خانه مناسب است. با این روش به راحتی می‌توانید آغاز سرمای هوا را برای گیاه حدس بزنید.

کوددهی: زمانی که اکثر برگهای سیکلامن رشد کردند، هر چند هفته یکبار به گیاه کود مایع غلیظ شده بدهید. کود مناسب برای سیکلامن، کود کم نیتروژن است. زمانی که گیاه در دوران خفتگی است، به کود نیازی ندارد.

تعویض گلدان: سیکلامن باید هر دوسال یکبار به گلدان جدیدی منتقل شود. می‌توانید این کار را در تابستان و دوران خفتگی گیاه انجام دهید. آن را به گلدانی کمی بزرگتر منتقل کنید و خاک تازه برایش فراهم کنید :

1. گلدان جدید را تا نیمه با خاک تازه مخصوص پر کنید.
2. غده گیاه را از گلدان اصلی خارج کرده و خاک قدیمی را به کمک جسمی نرم (مانند برس) از گیاه پاک کنید اما گیاه را نشویید.
3. غده را در گلدان جدید قرار دهید، طوری که راس آن حدود ۳ ستانتی‌متر از لبه گلدان پایینتر باشد. باقی گلدان را نیز با خاک پر کنید.
4. تا پایان تابستان، گلدان را در مکانی سایه و خشک نگهداری کنید. در شهریور به آرامی آبیاری گیاه را شروع کنید. به مرور زمان جوانه‌های زیبا را مشاهده خواهید کرد.

سمی بودن: اگرچه سیکلامن بسیار زیبا و دلفریب است، اما اگر توسط حیوانات خانگی جویده و یا خورده شود، مشکلات گوارشی برای آنها به دنبال خواهد داشت. پس سیکلامن را دور از دسترس سگ‌ها و گربه‌ها قرار دهید.

تکثیر سیکلامن از طریق بذر: گیاه سیکلامن ایرانی یا نگونسار دارای بذر های سیاه رنگ ، ظریف و زاویه دار است و در خاک نرم و سبک در یک ظرفی که عمق زیادی نداشته باشد کشت میشوند و در صورت مساعد بودن شرایط بعد از گذشت 28 الی 35 روز بعد جوانه میزند . 

ابتدا بذرها را در ظرفی کم عمق در خاک کمپوست مخصوص بذر و قلمه بکارید پش از قرار دادن در مکانی تاریک روی آنها با پارچه بپوشانید و دما را 18 تا 20 درجه نگهدارید تا بذر ها شروع به جوانه زدن کنند . اولین بذر جوانه زده یا یک غده ی بسیار کوچک و کم رنگ با ریشه های ظریف دارد و یا یک برگ ریز که بعد از این مرحله این تک برگی هارا در گلدان های استکانی میگذارند تا تعداد برگ ها بیشتر شود و غده های گیاهی رشد یابند سپس گیاه آماده ی انتقال به گلدان بزرگتر است توجه داشته باشید که در این حالت شکل برگ ها به تدریج به سمت کامل شدن و بزرگ شدن میرود . 

در مرحله ی بعد گیاه بزرگ تر شده و حداکثر دارای 8 برگ جوان خواهد بود این نشاندهنده ی نیاز گیاه به گلدان بزرگ تر با قطری حدود 15 سانتی متر ( گلدان خیاری ) است. در این زمان گیاه شما 14 الی 15 ماه از زمان تولدش میگذرد و دیگر زمان گلدهی آن است و مواد غذایی بخصوص نیتروژن و پتاسیم ضروری است . توجه داشته باشید که 40 روز قبل از گلدهی درجه ی محیط را به 12 تا 15 درجه کاهش دهید تا گلدهی گیاه در ماههای آذر تا دی اتفاق بیفتد و دوام بیشتری داشته باشند .

تکثیر سیکلامن از طریق غده: در این روش ابتدا مطمئن شوید که ژوخه و یا غده سالم است سپس به طریق زیر عمل کنید :

سیکلامن یک گیاه زمستان گل است پس نسبت به سرما مقاومت خوبی از خود نشان میدهد و برای کاشت آن در فضای باز باید غده را در عمق 15 سانتی متری خاک قرار دهید اما اگر میخواهید آن را در گلدان بکارید در عمق 3 سانتی متری کافیست. برای کاشت ژوخه ها دقت کنید که سطح صاف آنها را رو به پایین و سطح دیگری رو به بالا قرار بگیرد .

نکته آخر اینکه در کشت سیکلامن توجه کنید که برآمدگی انتهای ساقه (ژوخه) در سطح خاک قرار گیرد چون کاشت عمیق آن موجب پوسیدگی گیاه میشود.

تکثیر سیکلامن از طریق برگ: ابتدا یک برگ سالم از یک گیاه سالم انتخاب میکنیم . برگی را انتخاب کنید که ساقه ی سالم داشته باشد . حتما از یک قیچی تمیز که ضدعفونی شده است استفاده کنید و برگ را به همراه دم برگ با زاویه 60 درجه از گیاه جدا کنید .

با توجه به مرطوب بودن قلمه ی گرفته شده از گیاه ، ممکن است برگ به بیماری های قارچی مبتلا شود برای جلوگیری از این معضل بهتر است از هورمون ریشه زایی که مواد قارچ کش نیز از محتویات آن است استفاده کنیم و برگ را در آن فرو ببریم .

قلمه ی گرفته شده را در دمای متعادل خانه و نور کم قرار میدهیم تا زمانی که بر روی قسمت جدا شده بافت پینه ای یا کالوس بسته شود که این کار 1 الی 2 هفته طول می کشد صبور باشید .

خاک مخصوص قلمه تهیه کنید و گلدان مورد نظر را با آن پر کنید سعی کنید گلدان خیلی بزرگ نباشد که ریشه ها فضای اضافی نداشته باشد. سپس آن را در مکانکه نور غیر مستقیم به آن میتابد قرار دهید. توجه داشته باشید تا زمانی که ریشه زایی صورت گیرد باید خاک آنرا مرطوب نگه دارید .